Jinekolojik Onkoloji

Jinekolojik Onkoloji Nedir?

Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi kadınlarda genital organlarla ilgili olan kanserler ve kanser öncüsü lezyonlar ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Jinekolojik onkoloji cerrahisi uzmanları, jinekolojik kanser tedavisi için kapsamlı bir eğitim almaktadırlar. Bu nedenle,  jinekolog onkologlar, jinekolojik kanseri olan kadınların tanı konulmasından itibaren yaşamları boyunca, cerrahi ve kemoterapi tedavilerini ve palyatif bakımlarını düzenlemektedirler. Jinekolojik onkoloji hastasının tedavisinde medikal onkolog, patolog, radyolog, radyasyon onkolojisi ve hemşirelerden oluşan bir ekip yer almaktadır ve jinekolojik onkoloji uzmanı bu tedavi yolunda ekibinin kaptanı olarak görev yapmaktadır. Ayrıca oldukça kapsamlı olan bu tanı ve tedavi yöntemlerinin deneyimli ekipclerce son derece gelişmiş hastanelerde yapılması gerekmektedir.

Jinekolojik Onkoloji’nin İlgi alanına Dahil olan Hastalıklar:
Kadın dış genital organı( vulva), Rahim ağzı(serviks), Uterus(rahim), yumurtalık(over) ve tubalardan kaynaklanan kötü huylu(malign) ve kötü huylu hastalıklara dönüşme riski taşıyan hastalıklar ile uğraşır ve tedavi eder.
Kadınlarda genital organlarla ilgili kötü huylu hastalıklardan korunmak ve teşhis etmek için ve teşhis edilen bir hastalığı tedavi etmek için multidisipliner bir yaklaşımla jinekolojik onkoloji yönetimi gerekmektedir.

Jinekolojik onkoloji cerrahisi bölümünün ilgilendiği hastalıklardan bazıları hakkında kısa bilgiler:

Kadın dış genital organ (Vulva) Kanseri:

Vulva kanseri, klitoris ve labia’yı da içeren vajen girişini çevreleyen derinin kanseridir. Vulva kanseri yaygın değildir. İnsan siğil virüsü (HPV) vulva kanser riskini artırmaktadır. Vulva kanseri tedavi edilebilir ancak en etkin tedavi kanser yayılmadan erkenden tesbit edilirse elde edilir.
Vulva kanseri daha çok ileri yaşlarda görülen bir kanser türüdür.
Erken teşhis edildiğinde tam tedavisi olabilir.
Erken tanı konulabilmesi için doktora gitmenizi gerektirecek durumlar;
Düzelmeyen ve belirli bir süre devam eden vulvadaki kaşıntı veya yanma, adet kanaması ile ilişkisiz kanama, labia derisinin normalden daha soluk ve kırmızı olmasına neden olan renk değişikliği, döküntü, siğil veya deride kalınlaşmaya neden olabilen labia derisindeki yüzeyel değişikler, vulva üzerinde hassasiyet veya şişlik. işeme sırasında ya da cinsel ilişki sırasındaki kasık ağrısı.
Bu şikayetlerle doktora giden hastada vulvanın kanser öncesi lezyonu(VIN) veya vulva kanseri varmı anlamak için biyopsi yapılır. Biyopsiler gözle görülen lezyon yokso deriyi büyüten ve biyopsi alacağımız yeri belirlemede yardımcı olan vulvoskopi eşliğinde yapılır.

Vulva kanseri tedavisi: Kanserin evresine göre sadece lokal geniş eksizyon, vuvektomi veya gerekirse radyoterapi ve kemoterapi yöntemlerinden biri veya birkaçı kullanılarak tedavi edilir.

Endometrium Kanseri:

Endometriyum kanseri  rahmin her adet döneminde dökülen iç tabakasından(endometrium) kaynaklanır. Endometriyum kanseri, kadın üreme sisteminde en sık görülen kanser tipidir. Genellikle menopoz sonrası yaşlarda görülme sıklığı artar.
Endometriyal kanser için; yaş, obesite, hormonal bozukluklar ve genetik yatkınlık risk faktörleridir. Endometriyal kanser için uygun bir tarama testi yoktur.  Bir çok kadında hastalığın erken döneminde şikayetler olur. Endometriyal kanserin en sık şikayeti menopoz sonrası kanamadır. menopoz öncesi kadınlarda adet düzenlerinde değişiklikler olur. Kanamaların hiç kesilmemesi,çok uzun sürmesi gibi. Menopoz sonrası dönemde vajinal kanama olarak tanımlanan postmenopozal kanama rahim kanserinin en sık belirtisidir.
Endometriumkanserinde tanı koymak için, rahim duvarından küçük bir biyopsi yapılır.

Endometrium kanserinin Tedavisi;

Cerrahi Tedavi endometriyum kanserinin tedavisinde en sık uygulanan tedavi şeklidir. Cerrahi hem rahim kanserini ortadan kaldırır hem de evreyi belirler. Minimum cerrahi işlem, histerektomi (rahim ve serviksin çıkartılması) ile fallop tüplerinin ve overlerin çıkartılmasıdır. Genellikle pelvis ve karın içindeki lenf nodlarının uzaklaştırma işlemide dahil edilir. Cerrahi işlem geleneksel cilt insizyonu ile batın açılarak veya minimal invazif cerrahi yöntemi(laparaskopi veya robotik cerrahi)olan kapalı yöntemlerlede yapılabilir.
Radyasyon Tedavisi;
Radyasyon tedavisi sıklıkla endometriyum kanseri tanısı almış cerrahi tedavisi bitmiş kadınlarda hastalığın tekrar nüks etmesşini önlemek için kullanılır. Cerrahi bulgulara dayanarak kanser nüks olasılığı olan kadınlarda bu oranı azaltmaya yardımcı olur.
Radyoterapi ayrıca kanserin cerrahi olarak ortadan kaldırılmayacağı veya cerrahi tedavinin çeşitli medikal nedenlerden dolayı güvenli olmayacağı durumlarda cerrahi tedavi yerine uygulanabilir.
Kemoterapi;
Endometrial kanser için kemoterapi tipik olarak ileri evrede (evre III-IV) ve nüks hastalıkta (ilk tedavi sonrası tekrar hastalığın oluşması) önerilir.
Hormonal Tedavi; Hormonal tedavi standart tedavi olarak düşünülmez ancak gelecekte doğurganlık isteği güçlü olan muhtemelen rahimde sınırlı erken evrede kanseri olan bir hastada hekim tarafından önerilebilir.

Yumurtalık(Over) Kanseri:

Over kanseri overlerden (yumurtalıklar) kaynaklanır. Uterusun her iki tarafında bulunan yumurtalıklar, yumurta üreten üreme organıdır ve kadınlık hormonları olan östrojen ve progesteronun ana kaynağıdır. Over kanseri kadınlarda en sık görülen dokuzuncu kanserdir ve en ölümcül jinekolojik kanserdir.
Over kanserinin sebebi tam olarak bilinmemektedir ve erken tanı koymada kullanılan rutine girmiş henüz bir yöntem yoktur. Yüksek risk olmadan over kanser gelişmesi mümkün olabileceği gibi, yüksek risk sahibi olanlarda da gelişmeyebilir. Fakat, aşağıdaki gruplarda yer alan kadınlarda over kanseri gelişme olasılığı daha fazla olabilir.
BRCA 1 veya BRCA2 mutasyon taşıyıcıları, meme veya over kanseri aile öyküsü olan kadınlar, kişisel meme kanseri öyküsü olan kadınlar, beş yıldan fazla sadece östrojen (progesteronsuz) replasman tedavisi alan kadınlar, endometriyosis hastalığı(çukulata kisti) olan kadınlar, kadının, ilk gebeliğini ileri yaşta yaşaması ve coçuk  doğurması.
Kadınlar yaşlandıkça over kanseri için yüksek risk altındadır. Over kanserli kadınların, tanısından, cerrahisine, kemoterapisine, sağ kalım boyunca ve hayatın sonuna kadar olan dönemdeki palyatif bakıma kadar her şeyi koordine etmede jinekolojik onkoloji uzmanları yer alır.

Serviks(Rahim Ağzı) Kanseri

Serviks kanseri rahmin alt kısmının (rahim ağzı) kanseridir. Serviks, rahmin vajinaya açılan ve doğum esnasında genişleyen kısmıdır.

Serviks kanserinin nedeni HPV virusudur ve serviks kanseri uygun tarama programları ile erken dönemde yakalanabilir ve önlenebilir. Erken dönemde teşhis edilmiş serviks kanserli kadınların tanı konduktan sonraki 5 yıllık sağ kalımları %92 gibi yüksek düzeylerdedir.
Kanser öncesi hücrelerin erken teşhisini sağlayan Pap smear testidir vwe Pap semar testi ile kadınlar taranabilir. Serviks kanseri, yaklaşık %20 oranda 65 yaş üzeri kadınlarda teşhis edilmesine rağmen kadınları daha çok 30’lu 40’lı ve 50’li yaşlarda etkilemektedir.

Serviks Kanseri, uzun süren, inatçı yüksek riskli HPV enfeksiyonu sonucu oluşmaktadır.
Yaklaşık olarak 13 HPV tipi yüksek risk ve serviks kanserine yol açabilen olarak belirlenmiştir. HPV 16 ve 18 Türkiye’de servikal kanserlerle ilişkili en sık görülen iki yüksek risk HPV tipidir.
Pap smear ve HPV testi ile serviks kanser riski azaltılabilmektedir.

Serviks kanseri için risk faktörleri;
HPV pozitif kadınlar,
HPV aşısı yaptırmamış kadınlar,
Prekanseröz lezyonlar için düzenli Pap smear yaptırmamış kadınlar,
Anormal Pap smear sonucu olan ya da kanser öncesi servikal hücre değişikikleri tanısı öyküsü olan kadınlar
Daha önce serviks kanseri öyküsü olan kadınlar
HPV infeksiyonu riskinin artmasına neden olan birden fazla cinsel partneri bulunan kadınlar, eşinin birden çok partneri varsa.
Erken yaşta ilk cinsel ilişkisinde bulunan kadınlar,
HIV enfeksiyonu ya da Bağışıklık sisteminin zayıflatan herhangi bir durumu olan kadınlar,
Sigara kullanan kadınlar

Kolposkopi:
Kolposkopi rahim ağzı, vagen veya vulvanın büyüterek yakından muayenesini sağlar. Kolposkop denilen ışıklı alet rahim ağzının görüntüsünü büyütür ve gözle görünmeyen başlangıç aşamadaki kanserli dokudan biyopsi almak için bize yer gösterir.. Kolposkopi, anormal hücresel değişikliklerin varsa nedenini ortaya koymak için yapılır ve bu tetkik sayesinde rahim ağzının kanserleri çok erken evrede yakalanabilir.

Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Serviks kanseri için tedavi seçenekleri kanserin evresine dayanmaktadır. Erken evrelerde yakalanan serviks kanserinin tedavisi göreceli olarak kolaydır ve cerrahi yöntemle yapılır.
Cerrahi;
Küçük, erken evre kanseri olan hastalar histerektomi (rahim ve rahim ağzının çıkarılması) ile cerrahi olarak tedavi edilebilir. Serviks kanserinin yayılımına bağlı olarak değişik histerektomi tipleri önerilebilir.
Cerrahi operasyon, klasik açık ameliyat ya da laparoskopi veya robotik cerrahi gibi en az invaziv yöntemler kullanılarak yapılabilir. Ameliyat şeklinin seçimi, cerrahın deneyimi ve tercihi, kanserin boyutu ve hastanın anotomik yapısı gibi bir çok faktöre bağlı olarak yapılır. Bu karar doktorunuzla ayrıntılı olarak tartışılır.