Kısırlık

Kısırlık (infertilite) çiftlerin düzenli ilişkiye girmelerine rağmen 1 yıl içinde gebelik gerçekleşmemesi olarak tanımlanır. Bu süre yaşı daha genç olan çiftlerde daha uzun olabilir. Kadınlarda yaş 35’in üzerinde ise ve muayene geçmişinde kısırlıkla ilgili bulgular varsa araştırmaya vakit kaybetmeden başlanmalıdır.

Her 100 çiftten 15-20’sinde görülen kısırlık (infertilite) yaş ilerledikçe daha sık görülür. İnfertilite, üreme sistemi ile ilgili bir sağlık sorunudur. Tek bir sebebe bağlı olabildiği gibi; birkaç faktörün kombinasyonu ile de gerçekleşebilir.

İnfertilitenin üstesinden gelebilmek için güvenli ve etkili birçok tedavi yöntemi bulunuyor. Bu tedaviler çiftlerin bebek sahibi olma şansını artırıyor.

Kısırlığın nedeni, kadına veya erkeğe ait olabileceği gibi yüzde 10-15’lik hasta grubunda tüm araştırmalara rağmen hala bir neden bulunamıyor.

Kısırlık Nedenleri

Genelde düzenli olarak haftada 2-3 kez birlikte olan her 100 çiftten 85’i bir yıl içinde gebe kalmakta ve kalan 15 çiftin büyük çoğunluğu da ikinci yılda tedaviye gereksinim duymadan gebe kalabilmektedir.

Ancak kadınlar yaşlarının ilerlemesi ile birlikte doğurganlık şanslarını ciddi olarak kaybederler. Bu azalış 32-35 yaşlarına kadar çok belirgin olmasa da özellikle 38 yaşından itibaren hızla kendini belli eder ve 40’lı yaşlara gelindiğinde ise %75’e varan fertilite kayıpları gözlenmektedir.

Bu açıdan 35 yaşını geçmiş ve 6 ayın üzerinde kısırlık problemi olan kadınların jinekolojik değerlendirmeleri geciktirilmeksizin yapılmalıdır. Erkeklerde yaşın fertiliteye etkisi kadınlarda olduğu kadar belirgin değildir.

İnfertilite (kısırlık) nedenleri genel olarak erkek ve kadınlar arasında %50-%50 paylaşılmıştır.

Erkeklerde İnfertilite (Kısırlık)

Pek çok faktör zayıf dölleme yetisine sebep olabilir. En çok rastlanan erkek kısırlığı sebepleri anormal sperm üretimi, fonksiyonu ve sperm morfolojisinde bozukluktur. Genel yaşam tarzı bu faktörleri etkileyebilir.

Erkeklerde infertilite (kısırlık) sebepleri şunlardır:

• • Sperm sayısının ve hareketinin azalması
  • Spermin yapısal problemleri
  • Menide hiç sperm hücresinin olmaması (Azospermi)
  • Kanal tıkanıklıkları

<li “=””>Spermin dışarı çıkmaması (mesaneye boşalması)

• • Hormonal nedenler:
  • Doğumda ya da doğumdan sonra gerçekleşen inmemiş testis
  • Çocukluk çağında geçirilen ateşli hastalıklar, ergenlikte kabakulak gibi hastalıklar
  • Genetik hastalıklar:
  • Varikosel (testise giden damarların genişlemesi)
  • Sifiliz, gonore gibi hastalıklar
  • Cinsel fonksiyon bozuklukları (sertleşme ve erken boşalma gibi)

<li “=””>Şeker hastalığı

• Geçirilmiş kanser tedavisi
• Enfeksiyonlar
• Testosteron eksikliği
• Aşırı sigara ya da alkol tüketimi
• Stres

Azospermi Nedir? Azospermi Tedavisinde Hangi Yöntemler Uygulanır?

Azospermi meni örneğinde hiç sperm olmamasıdır. Azospermi erkekte spermin geçtiği kanalların tıkanıklığına bağlı olan ve olmayan olmak üzere iki grupta incelenir:

Tıkanıklığa bağlı azospermi; doğuştan sperm kanallarının bir bölümünün eksikliği, genital enfeksiyonlar ya da cerrahi girişimler sonrası oluşur. Bu durumlarda sprem kanallarının açılması için cerrahi girişimler yapılabilir.

Tıkanıklığa bağlı olmayan azospemiler ise genetik bozukluklar, testislerin doğuştan yukarıda kanallarda kalması ve testis torsiyonu gibi nedenlere bağlı olarak gelişebilir.

İki durumun tedavisinde cerrahi yolla cerrahi yolla sperm elde edilir ve sonrasında dölleme işlemi için mikroenjeksiyon yöntemi uygulanır.

Kadınlarda İnfertilite (Kısırlık)

Kadınlarda görülen infertilitede en sık rastlanan sebepler arasında tüp tıkanıklığı, endometriozis (çikolata kisti), yumurtlama bozuklukları, polikistik over sendromu, erken menopoz gibi nedenler bulunuyor.

Kadınlarda kısırlık nedenleri:

• • Tüplerde tahribat veya tıkanıklık
  • Düzensiz adet döngüsü
  • Azalmış yumurtalık rezervi
  • Fallop tüplerinin tıkanıklığı ya da yapışıklığı
  • Geçirilmiş enfeksiyonlar ya da karın içi operasyonlar
  • Endometriozis: Rahim iç tabakasında bulunan ve her ay adet kanaması şeklinde dışarıya dökülen endometriumun vücutta rahim dışında bir yere yerleşmesi ve yumurtalık, rahim veya fallop tüplerin fonksiyonunu etkilemesi olarak tanımlanır.
  • Yumurtlama bozuklukları
  • Yüksek prolaktin seviyesi
  • Polikistik Over Sendromu (PCOS): Bu durumda vücut çok fazla androjen hormonu üretir, bu da yumurtlamayı etkiler. Polikistik Over Sendromu insülin direnci ve obezite ile de ilgilidir.
  • Erken menopoz
  • Rahim Miyomları: Miyomlar rahim duvarında yer alan iyi huylu tümörlerdir.
  • Karın İçi Yapışıklık: Pelvik enfeksiyon, apandisit, karın veya pelvik operasyon sonrası oluşan yapışık dokulardır.
  • Tiroid Problemleri: Tiroid bezindeki aksaklıklar (çok fazla veya çok az tiroid hormonu salgısı gibi), adet döngüsünü etkileyerek infertiliteye (kısırlık), neden olabilir.
  • Kanser öyküsü ve kanser tedavisi: Özellikle kadın üreme sisteminde meydana gelen kanserler kısırlığa yol açabilirler. Radyoterapi ve kemoterapi de kadının üreme becerisini etkiler.
  • Diğer Tıbbi Durumlar: Geç ergenlik, adet olamama, karaciğer rahatsızlığı, diyabet gibi rahatsızlıklar da kadında kısırlığa neden olabilir.
  • Kafein Alımı: Aşırı kafein tüketimi de infertiliteye yol açabilir.
  • Obezite
  • Aşırı sigara ve alkol tüketimi

Bazen doğurganlık birden fazla faktöre bağlı azalırken bazen de infertiliteye hiçbir neden bulunamayabilir.

Erken Yumurtalık Yetmezliği (POF) nedir?

Erken yumurtalık yetmezliği 40 yaşından önce yumurtalık fonksiyonlarının azalmasıdır. 35 yaşından önceki kadın hastalarda kısırlık söz konusu ise (normal yoldan gebe kalınamıyorsa) 6 aydan daha önce doktora başvurulması gerekir.

Erken yumurtalık yetmezliği bazı genetik hastalıklarda taşıyıcı olan kadınlarda daha sık görülmekte, sigara kullanımı, kanser tedavisi (radyoterapi-kemoterapi almış hastalar), obezite, D vitamini yetersizliği, bazı antioksidanların yeteri kadar alınamaması ya da çeşitli toksinlere maruz kalma da bu durumu etkileyebilir.

Erken yumurtalık yetmezliği tanısı konulduğunda ancak ultrasonda hala yumurta tespit edilirse, yani yumurtalık rezervi tamamen bitmediyse çeşitli tedavi yöntemleri ile kaliteli yumurtalar elde edilebilir. Bu nedenle gecikmeden tüp bebek tedavisine başlanmalıdır.

Erken yumurta yetmezliği erken menopoz değildir.

Erken yumurta yetmezliği (POF) belirtileri menopoza benzer özellikler gösterir. Bu sebeple de meopozla karıştırılabilir. POF belirtileri şunlardır:

• • • Adet kanamasının hiç olmaması ya da düzensiz olması
    • Ateşin çıkması ve gece terlemeleri, sıcak basması
    • Uyku sorunları
    • Sinirlilik
    • Vajinal kuruluk
    • Enerji kaybı
    • Cinsel dürtü kaybı
    • Ağrılı cinsellik
    • Mesane problemleri
    • Kısırlık

Erken yumurta yetmezliği tedaviside rezervlerin azalmasını yavaşlatmaya yönelik tedaviler uygulanabilir, sigaranın bırakılması düzenli spor yapma ve dengeli beslenme bu yavaşlatmayı azaltmak için önemlidir.

Kısırlık Belirtileri Nelerdir?

Kısırlığın belirtileri arasında gösterilebilecek nedenler mevcut, ancak tüm bu belirtiler kesin olarak kısırlık tanısı koymak için yetersiz kalıyor.

Kısırlık tanısı konulabilmesi için belirli tetkik ve sonuçlara ihtiyaç vardır. Bazı belirtiler arasında şunlar yer alıyor;

• • • Adet düzensizlikleri ya da hiç adet olamama
    • Adet dönemlerinde şiddetli ağrı ve sancıları görülmesi bunun yanında yoğun ve fazla kanama olması
    • Hamile olunmaması halinde memelerden süt gelmesi
    • Aşırı kilo ve hormon bozukluğuna da bağlı olabilecek aşırı tüylenme ve akne problemi
    • Erkeklerde sertleşme ve boşalma ile ilgili sorunlar
    • Testislerde ağrı şişlik ya da şişme
    • Erkeklerde çok az meni olması
    • Genç çiftlerin 2 yıl korunmamalarına rağmen gebelik görülmemesi
    • 35 yaş üstü çiftlerin korunmamalarına rağmen 1 yıl içinde gebelik görülmemesi

35 yaş üstü çiftlerin üreme organlarındaki verimin yaşlarının ilerlemesine bağlı düşmesi gebelik şansı azalmaktadır. Dolayısıyla gebelik için fazla zamanları olmayan bu çiftlerin korunmadan düzenli olarak cinsel ilişkiye girmelerine rağmen gebelik oluşmaması durumunda profesyonel destek almaları önerilir.

Kısırlık Testi Nasıl Yapılır?

Erkeklerde bu araştırma semen analizi ile yapılmaktadır. 3 ila 7günlük bir cinsel perhizi takiben alınan sperm örneği mikroskop altında incelenerek sperm sayısı, hareketliliği ve yapısı hakkında bilgi edinilmektedir. Gerektiği hallerde antisperm antikoru da testlere eklenebilir.

Kadınlarda yumurtlamanın varlığı adet kanamalarının düzeninden anlaşılabileceği gibi beklenen adetten 7 gün önce yapılacak kan testleri ile teyit edilebilir. Bazen hekiminiz yumurta gelişimini ve yumurtlamayı 1 ay boyunca yapacağı ultrason testleri ile gözlemek isteyebilir. Yumurta kalitesinin değerlendirilmesi için adetinizin 2 ila 5. günleri arasında FSH, LH, östrojen ve AMH düzeylerine kan testi ile bakılmaktadır.

Fallop tüplerinin açık ya da kapalı olması HSG olarak adlandırılan bir röntgen filmi ile kontrol edilebileceği gibi bazı durumlarda bu laparoskopi ile karın içinin teleskopik-kamera vasıtası ile görüntülenmesini de gerektirebilir.

Kısırlık Nasıl Tedavi Edilir?Tüp bebek (In-vitro fertilizosyon) en çok bilinen fertilite tedavisidir ancak doğal yollardan gebe kalmakta zorluk çeken çiftlere önerilecek daha farklı tedavi yöntemleri de mevcuttur.

Hangi yöntemin önerileceği kararı yaşınız, daha önceden yaşanmış bir gebeliğinizin olup olmadığı, ne kadar süredir gebelik uğraşısı içinde olduğunuz gibi size özgü bilgilerin eşliğinde, tüplerinizin, yumurta kalitenizin ve eşinizin sperm değerlendirmesi sonrasında verilmektedir.